4) एक्सा ब्लेड :- याचा उपयाेग आपण पट्टी कापण्यासाठी होतो .वायर बोर्ड मध्ये टाकण्यासाठी बोर्ड कापावा लागतो .
5) कटर :- कटर चा उपयोग वायर सोलण्यासाठी केला जातो .
6) स्पॅनर सेट :- स्पॅनर मुळे आपण मोटर खोलू शकतो . सर्व प्रकारचे स्पॅनर असतात .
.
7) सोल्ड्रिंग गन :- सोल्ड्रिंग गन मुळे आपण सर्किट ला सोल्ड्रिंग करू शकतो व डी सोल्ड्रिंग करू शकतो
8)टेस्टर :- टेस्टर चा उपयोग आपण करंट चेक करण्या साठी होतो . जेव्हा आपण वायरिंग काम करतो तर त्याच्या आधी करंट चेक करतो .
3)इलेकट्रीकल बेसिक
इलेक्ट्रिक बेसिक आपन लोड ,शार्ट सर्किट , ओपन सर्किट , क्लोज सर्किट , इत्यादि
१} लोड :- लोड म्हणजे आपन जे काही उपकरण लाइट वर चालवतो त्याला लोड म्हणतात
२} ट्रिप :- जर वायर कुठे शोर्ट सर्किट झाली किवा त्यामुळे ( MCB ) ट्रिप होतो
३} शोर्ट सर्किट :- शोर्ट सर्किट म्हणजे वायर च्या कोणताहि भागाला लोड नसतो तेह्वा करन्ट खुप जोराण वाहतो यामुळे इशूलेशन वितळते याला शोर्ट सर्किट म्हणतात
५} क्लोज सर्किट :- जेह्वा कोणतेही सर्किट पूर्ण होते त्याला क्लोज सर्किट म्हणतात
६} ट्रासफार्मर :-या मधि दोन ट्रासफार्मर चे दोन प्रकार असतात
ते खालील प्रमाणे :-
१) स्टेप डाउन
२) स्टेप अप
१) स्टेप डाउन :- २३०V चे ५ V रूपांतर करणे
२) स्टेप अप :- ५ V चे २३०V रूपांतर करणे
4) इलेकट्रीकल सर्किट
सर्किटचे प्रकार :- १) सिम्पल सर्किट
२) सिरीज सर्किट
३) पॅरलल सर्किट
उद्देश :- सर्किट चे प्रकार अभ्य्साने
साहित्य :- बल्ब , स्वीच, वायर , होल्डर , प्लग
साधने :- टेस्टर , पक्कड , हाथोडी , ड्रिल मशीन .
१) सिम्पल सर्किट :- या सर्किट मध्ये आपण एक बटना वरती एक ट्यूब /बल्ब लावू शकतो . या मध्ये फेस , न्यूट्रल दिल्यावर बल्ब लागतो . या मध्ये दोन टर्मिनल असतात .
२) सिरीज सर्किट :- या सर्किट मध्ये करंट सारखाच राहतो व वोल्टेज डिव्हाइड होतो . वोल्टेज डिव्हाइड झाल्यामुळे ज्या बल्ब चा राजिस्टत कमी असतो तो बल्ब लवकर पेटतो . सामान व्होल्टचे जर बल्ब असतील तर ते एकसारखे पेटतात . कारण त्याचा राजिस्टांत सामान असतो .
8)टेस्टर :- टेस्टर चा उपयोग आपण करंट चेक करण्या साठी होतो . जेव्हा आपण वायरिंग काम करतो तर त्याच्या आधी करंट चेक करतो .
3)इलेकट्रीकल बेसिक
इलेक्ट्रिक बेसिक आपन लोड ,शार्ट सर्किट , ओपन सर्किट , क्लोज सर्किट , इत्यादि
१} लोड :- लोड म्हणजे आपन जे काही उपकरण लाइट वर चालवतो त्याला लोड म्हणतात
२} ट्रिप :- जर वायर कुठे शोर्ट सर्किट झाली किवा त्यामुळे ( MCB ) ट्रिप होतो
३} शोर्ट सर्किट :- शोर्ट सर्किट म्हणजे वायर च्या कोणताहि भागाला लोड नसतो तेह्वा करन्ट खुप जोराण वाहतो यामुळे इशूलेशन वितळते याला शोर्ट सर्किट म्हणतात
५} क्लोज सर्किट :- जेह्वा कोणतेही सर्किट पूर्ण होते त्याला क्लोज सर्किट म्हणतात
६} ट्रासफार्मर :-या मधि दोन ट्रासफार्मर चे दोन प्रकार असतात
ते खालील प्रमाणे :-
१) स्टेप डाउन
२) स्टेप अप
१) स्टेप डाउन :- २३०V चे ५ V रूपांतर करणे
२) स्टेप अप :- ५ V चे २३०V रूपांतर करणे
4) इलेकट्रीकल सर्किट
सर्किटचे प्रकार :- १) सिम्पल सर्किट
२) सिरीज सर्किट
३) पॅरलल सर्किट
उद्देश :- सर्किट चे प्रकार अभ्य्साने
साहित्य :- बल्ब , स्वीच, वायर , होल्डर , प्लग
साधने :- टेस्टर , पक्कड , हाथोडी , ड्रिल मशीन .
१) सिम्पल सर्किट :- या सर्किट मध्ये आपण एक बटना वरती एक ट्यूब /बल्ब लावू शकतो . या मध्ये फेस , न्यूट्रल दिल्यावर बल्ब लागतो . या मध्ये दोन टर्मिनल असतात .
२) सिरीज सर्किट :- या सर्किट मध्ये करंट सारखाच राहतो व वोल्टेज डिव्हाइड होतो . वोल्टेज डिव्हाइड झाल्यामुळे ज्या बल्ब चा राजिस्टत कमी असतो तो बल्ब लवकर पेटतो . सामान व्होल्टचे जर बल्ब असतील तर ते एकसारखे पेटतात . कारण त्याचा राजिस्टांत सामान असतो .
अर्थिग (Earthing)
अर्थिग कसे करावे? व अर्थिगची उपयुक्तता काय आहे? हे आपण आता बघू या. अर्थिगला इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंगमध्ये अतिशय महत्त्वाचे स्थान आहे. परंतु दुर्दैवाने बरेचदा त्याकडेच दुर्लक्ष केले जाते. अर्थिग कसे करतात. – जमिनीमध्ये साधारणत: ५ फुटांपर्यंत खड्डा खणून त्यामध्ये एक १’x१’ चा १’’ जाडीची तांब्याची किंवा बिडाची प्लेट पुरतात. या प्लॅटच्या सभोवताली कोळसा, मीठ, वाळू पुरतात. या क्रियेस ‘अर्थिग’ असे म्हणतात. जमिनीमध्ये पुरलेल्या प्लेटपासून तांब्याची एक जाड तार बाहेर काढलेली असते. या तारेस ‘अर्थिगची तार’ असे म्हणतात. अर्थिग केलेल्या जागेच्या आसपास ओलावा राहील, अशी खबरदारी घेतली जाते. विजेवर चालणाऱ्या उपकरणांच्या धातूच्या भागास शॉक बसू नये. याकरिता उपकरणांच्या धातूच्या भागास अर्थिग करतात. म्हणजे अर्थिगपासून एक तांब्याची तार काढून ती उपकरणाच्या धातूच्या भागास जोडली जाते. काही वेळा उपकरणांच्या धातूच्या भागाशी कनेक्शनची वायर चुकून थोडासा स्पर्श करते. (शॉर्ट होते.) अशावेळी धातूच्या भागामधून तो एक वाहक असल्याकारणाने प्रवाह वाहतो, या स्थितीमध्ये चुकून जरी अशा भागास आपला स्पर्श झाला; तरी आपल्याला शॉक बसतो. जर अशा उपकरणांना अर्थिग केलेले असेल, तर हा प्रवाह चटकन अर्थवायरमार्गे जमिनीत वाहून डेड (निकामी) होतो. असा प्रवाह जास्त असल्यास ताबडतोब फ्यूजही जातो. सुरक्षिततेकरिता, विजेवर चालणारी जी उपकरणे धातूची असतात, त्यांना अर्थिग करण्याची आवश्यकता असते. घरामध्ये पाण्यांच्या नळापासून अर्थ वायर काढली तरी चालते. कारण पाण्यांचा नळ हाही एक वाहक आहे. त्याच प्रमाणे हा जमिनीमध्ये लांबवर पुरलेला असतो. अर्थिग टर्मिनलची व्यवस्था असलेले खास प्लग सॉकेटही बाजारात मिळतात. यांना ‘थ्री पिन प्लग सॉकेट’ असे म्हणतात. यामध्ये जे जाड टर्मिनल असते, ते अर्थिग करिता असते. इंडियन इलेक्ट्रिसिटी अॅक्टप्रमाणे आजकाल घरामधील दिव्यांच्या सर्किटकरिताही थ्री पीन सॉकेटचा वापर करणे आवश्यक आहे.
लोड वरूण विज बील काढणे War थ्रि फेज व सींगल फेज सप्लाय लोडवबील काढणे थ्रि फेज सिंगल फेज थ्रि फेज सिंगल फेज (१)Watt=1680 (1)W=4049 (1)W=2200 (1)W=160 (2)V=1140 (2)V=230 (2)V=440 (2)V=270 (3)I=3-81A (3)I=17.60A (3)I=5A (3)I=43.44 *फेज लोड मोजून विभागणी थ्रि फेज
सिंगल फेज (१)Watt=4400 (१)Watt=230* (२)H=8.81A (२)D=61.4A Totqy (१)Ft=929 (२)230V (3)1-7.94A वस्तूचे नाव Vottgte Cureht Watt
वायर कटर उपयोग -
(१)वायर वरचे यूंसूलेशन काढण्या साठि
(२)वायर कट करण्या साठी
फायदे-
(१)यांनी वायरला बेड पडत नाही
(२)वायर चागल्या प्रकारे सोलता येते
अर्थिग कसे करावे? व अर्थिगची उपयुक्तता काय आहे? हे आपण आता बघू या. अर्थिगला इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंगमध्ये अतिशय महत्त्वाचे स्थान आहे. परंतु दुर्दैवाने बरेचदा त्याकडेच दुर्लक्ष केले जाते. अर्थिग कसे करतात. – जमिनीमध्ये साधारणत: ५ फुटांपर्यंत खड्डा खणून त्यामध्ये एक १’x१’ चा १’’ जाडीची तांब्याची किंवा बिडाची प्लेट पुरतात. या प्लॅटच्या सभोवताली कोळसा, मीठ, वाळू पुरतात. या क्रियेस ‘अर्थिग’ असे म्हणतात. जमिनीमध्ये पुरलेल्या प्लेटपासून तांब्याची एक जाड तार बाहेर काढलेली असते. या तारेस ‘अर्थिगची तार’ असे म्हणतात. अर्थिग केलेल्या जागेच्या आसपास ओलावा राहील, अशी खबरदारी घेतली जाते. विजेवर चालणाऱ्या उपकरणांच्या धातूच्या भागास शॉक बसू नये. याकरिता उपकरणांच्या धातूच्या भागास अर्थिग करतात. म्हणजे अर्थिगपासून एक तांब्याची तार काढून ती उपकरणाच्या धातूच्या भागास जोडली जाते. काही वेळा उपकरणांच्या धातूच्या भागाशी कनेक्शनची वायर चुकून थोडासा स्पर्श करते. (शॉर्ट होते.) अशावेळी धातूच्या भागामधून तो एक वाहक असल्याकारणाने प्रवाह वाहतो, या स्थितीमध्ये चुकून जरी अशा भागास आपला स्पर्श झाला; तरी आपल्याला शॉक बसतो. जर अशा उपकरणांना अर्थिग केलेले असेल, तर हा प्रवाह चटकन अर्थवायरमार्गे जमिनीत वाहून डेड (निकामी) होतो. असा प्रवाह जास्त असल्यास ताबडतोब फ्यूजही जातो. सुरक्षिततेकरिता, विजेवर चालणारी जी उपकरणे धातूची असतात, त्यांना अर्थिग करण्याची आवश्यकता असते. घरामध्ये पाण्यांच्या नळापासून अर्थ वायर काढली तरी चालते. कारण पाण्यांचा नळ हाही एक वाहक आहे. त्याच प्रमाणे हा जमिनीमध्ये लांबवर पुरलेला असतो. अर्थिग टर्मिनलची व्यवस्था असलेले खास प्लग सॉकेटही बाजारात मिळतात. यांना ‘थ्री पिन प्लग सॉकेट’ असे म्हणतात. यामध्ये जे जाड टर्मिनल असते, ते अर्थिग करिता असते. इंडियन इलेक्ट्रिसिटी अॅक्टप्रमाणे आजकाल घरामधील दिव्यांच्या सर्किटकरिताही थ्री पीन सॉकेटचा वापर करणे आवश्यक आहे.
लोड वरूण विज बील काढणे War थ्रि फेज व सींगल फेज सप्लाय लोडवबील काढणे थ्रि फेज सिंगल फेज थ्रि फेज सिंगल फेज (१)Watt=1680 (1)W=4049 (1)W=2200 (1)W=160 (2)V=1140 (2)V=230 (2)V=440 (2)V=270 (3)I=3-81A (3)I=17.60A (3)I=5A (3)I=43.44 *फेज लोड मोजून विभागणी थ्रि फेज
सिंगल फेज (१)Watt=4400 (१)Watt=230* (२)H=8.81A (२)D=61.4A Totqy (१)Ft=929 (२)230V (3)1-7.94A वस्तूचे नाव Vottgte Cureht Watt
वायर कटर उपयोग -
(१)वायर वरचे यूंसूलेशन काढण्या साठि
(२)वायर कट करण्या साठी
फायदे-
(१)यांनी वायरला बेड पडत नाही
(२)वायर चागल्या प्रकारे सोलता येते
No comments:
Post a Comment